دکسترین در آتش بازی

دکسترین (Dextrin) در آتش‌بازی و پیروتکنیک یکی از مواد کمک‌کننده و چسبنده بسیار مهم است که کاربردهای متنوعی دارد. این پلی‌ساکارید از نشاسته به دست می‌آید و به دلیل ویژگی‌های فیزیکی و شیمیایی خاصش، نقش کلیدی در شکل‌دهی و تثبیت ترکیبات آتش‌بازی دارد.

کاربردهای اصلی دکسترین در آتش‌بازی

1. چسب و بایندر (Binder)

• دکسترین به عنوان چسب طبیعی در ترکیبات ستاره‌های آتش‌بازی (stars)، باروت‌های ترکیبی و پودرهای رنگی استفاده می‌شود.
• با اضافه کردن آب و دکسترین، مواد پودری را می‌توان به شکل گلوله یا قالب‌های فشرده درآورد.
• پس از خشک شدن، مواد کامپکت و مقاوم می‌شوند ولی با حرارت سریع سوخته و نقش سوخت را نیز ایفا می‌کنند.

2. پایدارسازی و جلوگیری از پراکندگی گرد و غبار

• دکسترین به جلوگیری از پخش شدن ذرات ریز کمک می‌کند، که در ترکیبات پودری حساس به انفجار اهمیت دارد.

3. کنترل سرعت سوختن

• دکسترین به دلیل ساختار کربوهیدراتی، سرعت سوختن ترکیب را به‌صورت کنترل شده افزایش یا کاهش می‌دهد.
• در ترکیباتی که نیاز به سوختن یکنواخت و بدون انفجار ناگهانی دارند، نقش مهمی ایفا می‌کند.

4. افزایش چسبندگی و بهبود شکل‌دهی ستاره‌ها

• در ساخت ستاره‌های رنگی و شعله‌زا، دکسترین اجازه می‌دهد تا مواد رنگی و اکسنده‌ها به خوبی کنار هم قرار بگیرند و قالب‌گیری شوند.

نکات مهم در استفاده از دکسترین:

• معمولاً دکسترین را به‌صورت محلول در آب (شبیه خمیر چسب) به ترکیب اضافه می‌کنند.
• میزان مصرف بسته به فرمول متغیر است، اما معمولاً بین 2 تا 10 درصد وزن کل ترکیب است.
• خشک شدن کامل قبل از استفاده ضروری است تا رطوبت باعث کاهش کیفیت ترکیب نشود.

خلاصه:

اینجا چند نمونه فرمولاسیون ساده با دکسترین و نکات کاربردیشون توی آتش‌بازی رو برات آوردم.

نمونه فرمولاسیون‌ها و کاربرد دکسترین در آتش‌بازی

۱. ستاره رنگی (Colored Star)

ستاره‌ها ذرات کوچکی هستن که در آتش‌بازی پرتاب می‌شن و می‌سوزن تا نور رنگی و افکت ایجاد کنن. دکسترین نقش چسب و نگهدارنده مواد رو داره.

• دکسترین را در آب حل کرده (مثلاً 10 گرم دکسترین در 90 میلی‌لیتر آب) و به ترکیب خشک اضافه می‌کنیم تا خمیر نسبتا چسبنده‌ای حاصل شود.
• مواد را قالب زده، خشک می‌کنیم و سپس استفاده می‌کنیم.

۲. پودر دودزا با دکسترین (Smoke Composition Binder)

• این ترکیب با دکسترین بهتر فشرده می‌شود و هنگام احتراق دود یکنواخت و متراکم تولید می‌کند.

۳. پودر فلش (Flash Powder) با دکسترین (برای تثبیت مخلوط قبل از خشک شدن)

• در پودرهای خیلی حساس، معمولاً مقدار دکسترین کم است و بعد از خشک شدن ممکن است اثرش کم شود.
• استفاده بیش از حد دکسترین در فلش‌پودر معمولاً توصیه نمی‌شود چون ممکن است واکنش را کند کند.

نکات مهم در کار با دکسترین:

• دکسترین را حتما باید به صورت محلول (معمولاً 5-10٪) به ترکیب اضافه کرد.
• زمان خشک شدن کامل را در نظر بگیرید؛ معمولاً 24 ساعت در هوای خشک کافی است.
• از اضافه کردن بیش از حد دکسترین خودداری کنید چون سرعت احتراق را کاهش می‌دهد.
• بعد از خشک شدن، مواد ترکیبی باید خشک و شکننده نباشند بلکه چسبندگی مناسبی داشته باشند.