لطفا چند لحظه صبر نمائید

ترقه چینی یا ترقه رشته‌ای (Chinese firecracker)

ترقه چینی یا ترقه رشته‌ای (Chinese firecracker) یکی از قدیمی‌ترین و معروف‌ترین انواع مواد آتش‌بازی است که منشأ آن کشور چین است. این ترقه‌ها معمولاً به‌صورت رشته‌ای بلند از صدها ترقه‌ی کوچک کنار هم بسته شده‌اند و وقتی روشن می‌شوند، با سرعت زیاد و پشت سر هم می‌ترکند و صدای بلندی ایجاد می‌کنند.


🎇 ویژگی‌های اصلی ترقه چینی:

ویژگیتوضیح
شکلمعمولاً به‌صورت رشته‌ای یا نواری پیچیده‌شده
صدای انفجارپشت سر هم، سریع و نسبتاً بلند
مکان مصرفجشن‌ها، عیدها، مراسم سنتی (به‌ویژه در چین برای سال نو چینی)
احتراقاز یک سر روشن شده و واکنش زنجیره‌ای آغاز می‌شود
اثر روانی و فرهنگیبرای دفع ارواح خبیثه یا ایجاد شور و نشاط استفاده می‌شود

💣 ساختار داخلی:

هر ترقه‌ی کوچک در ترقه چینی معمولاً شامل موارد زیر است:

  • ترکیب انفجاری: اغلب از پودر سیاه (black powder) یا ترکیبات ساده پرصدا استفاده می‌شود.
  • بدنه: کاغذ محکم یا لوله کاغذی کوچک
  • چاشنی (فیوز): برای انتقال شعله از یک ترقه به دیگری
  • چسب یا دکسترین: برای اتصال ترقه‌ها به هم یا پوشش لایه‌های کاغذی

🧪 ترکیب شیمیایی ساده (مثال آموزشی):

ترکیب پودر سیاه برای ترقه چینی:

  • نیترات پتاسیم (KNO₃): 75٪
  • زغال چوب: 15٪
  • گوگرد: 10٪
  • دکسترین: 5٪ (به‌عنوان چسب، اگر نیاز به پرس یا قالب‌گیری باشد)

این ترکیب با مقدار کمی آب مرطوب شده و در لوله‌های کاغذی کوچک پرس می‌شود.


⚠️ هشدار ایمنی:

ترقه چینی در عین سادگی می‌تواند بسیار خطرناک باشد، مخصوصاً اگر به‌صورت دستی و بدون رعایت استاندارد ساخته شود. در بسیاری از کشورها ساخت، نگهداری یا استفاده از آن بدون مجوز قانونی ممنوع است.


ساخت ترقه چینی به صورت سنتی و ایمن در مقیاس آزمایشگاهی (تک ترقه یا چند ترقه کوچک) می‌تونه آموزشی و جالب باشه، ولی حتماً باید با رعایت نکات ایمنی کامل و در محیط کنترل‌شده انجام بشه. در ادامه، یک دستور ساخت ساده و کم‌خطر ارائه می‌دم برای یک ترقه کوچک تکی (mini firecracker) به سبک چینی:


🧪 مواد اولیه (برای یک ترقه کوچک):

مادهمقدارنقش
نیترات پتاسیم (KNO₃)3 گرماکسیدکننده
گوگرد پودر شده0.4 گرمسوخت کمکی
زغال چوب نرم0.6 گرمسوخت اصلی
دکسترین0.2 گرمچسب برای قالب‌گیری (اختیاری)
آب مقطرچند قطرهبرای مرطوب‌سازی ترکیب
کاغذ کرافت یا کاغذ ضخیم۱ برگ کوچکبرای لوله ترقه
نوار چسب کاغذیبه مقدار کمبرای بستن ترقه
فیوز کندسوز (green fuse یا کاغذ آغشته به باروت)۲ سانتی‌متربرای شروع احتراق

🛠️ ابزار مورد نیاز:

  • هاون و دسته هاون سرامیکی
  • قیف کاغذی یا نی برای پر کردن
  • سطح مقاوم در برابر آتش
  • انبر و دستکش
  • عینک ایمنی و ماسک گردوغبار

🧯 نکات ایمنی (خیلی مهم):

  • تمام مواد را به صورت جداگانه آسیاب و خشک نگه‌دار، فقط هنگام ترکیب نهایی آن‌ها را مخلوط کن.
  • هنگام ترکیب، از مالش، فشار و گرما خودداری کن.
  • در فضای باز یا در هود صنعتی کار کن.
  • هیچ‌وقت ترکیب مرطوب را با شعله مستقیم خشک نکن.

🧰 مراحل ساخت:

1. آماده‌سازی پودر انفجاری ساده (باروت سیاه):

در ظرف پلاستیکی یا هاون:

KNO₃: 3 گرم  
زغال: 0.6 گرم  
گوگرد: 0.4 گرم  
دکسترین: 0.2 گرم (اختیاری)
  • مخلوط را به آرامی هم بزن، بدون فشار دادن.

2. افزودن آب برای خمیر کردن (در صورت استفاده از دکسترین):

  • چند قطره آب مقطر اضافه کن تا یک خمیر قابل شکل‌گیری بشه.
  • خمیر رو در سایه خشک کن تا پودر خشک و منسجم بشه.

3. ساخت بدنه ترقه:

  • یک نوار کاغذ به ابعاد تقریبی ۳×۵ سانتی‌متر بردار.
  • آن را به صورت لوله‌ای بپیچ (قطر ~0.5 سانتی‌متر).
  • یک سر آن را با چسب یا تا زدن خوب ببند.

4. پر کردن ترکیب:

  • با قیف یا نی، حدود 0.5 گرم از پودر خشک را داخل لوله بریز.
  • پودر را با چوب یا انبر آرام فشرده کن (نه زیاد).
  • فیوز را در وسط قرار بده، سر دیگر لوله را هم ببند.

5. خشک‌کردن نهایی:

  • ترقه را حداقل ۲۴ ساعت در جای خشک و خنک نگه دار تا کاملاً خشک بشه.

🎆 استفاده:

  • در فضای باز و با فاصله ایمن، فیوز را روشن کن.
  • بعد از چند ثانیه صدای انفجار ایجاد می‌شود.