مواد آتشبازی شامل ترکیبات شیمیایی هستند که برای تولید نور، رنگ، صدا و دود به کار میروند. این ترکیبات به طور کلی از چند جزء اصلی تشکیل شدهاند که هر کدام وظیفه خاصی در واکنش شیمیایی دارند.
اجزای اصلی ترکیبات آتشبازی:
- سوخت (Fuel):
- وظیفه: تولید انرژی و حرارت برای انجام واکنش.
- نمونهها:
- پودر فلزات (آلومینیوم، منیزیم، تیتانیوم)
- کربن (زغالچوب یا گرافیت)
- گوگرد
- اکسیدکننده (Oxidizer):
- وظیفه: تأمین اکسیژن برای سوختن.
- نمونهها:
- نیترات پتاسیم (KNO₃)
- کلرات پتاسیم (KClO₃)
- پرکلرات پتاسیم (KClO₄)
- نیترات باریم (Ba(NO₃)₂)
- مواد رنگزا (Color Agents):
- وظیفه: تولید رنگهای مختلف در شعله.
- نمونهها:
- قرمز: ترکیبات استرانسیم (Strontium Nitrate, Sr(NO₃)₂)
- سبز: ترکیبات باریم (Barium Chloride, BaCl₂)
- آبی: ترکیبات مس (Copper Chloride, CuCl₂)
- زرد: ترکیبات سدیم (Sodium Nitrate, NaNO₃)
- نارنجی: ترکیبات کلسیم (Calcium Chloride, CaCl₂)
- سفید: منیزیم یا آلومینیوم خالص.
- چسب (Binder):
- وظیفه: نگه داشتن مواد در کنار هم و کاهش حساسیت.
- نمونهها:
- دکسترین (نشاسته اصلاحشده)
- رزینهای طبیعی یا مصنوعی
- تسریعکننده و جرقهزا (Sparkle and Flash):
- وظیفه: تولید جرقهها و نور شدید.
- نمونهها:
- پودر آلومینیوم و منیزیم: برای نور شدید.
- آنتیموان یا آهن: برای تولید جرقههای بلند و پخششده.
- کندکننده یا تثبیتکننده (Slower Burners):
- وظیفه: کنترل سرعت سوختن.
- نمونهها:
ترکیبات متداول آتشبازی:
اثر مورد نظر | ترکیب شیمیایی نمونه |
---|
جرقه سفید روشن | پودر آلومینیوم یا منیزیم + نیترات پتاسیم |
جرقه طلایی | پودر آهن یا تیتانیوم + نیترات پتاسیم |
شعله قرمز | استرانسیم نیترات + پودر فلزی |
شعله سبز | باریم نیترات + پرکلرات پتاسیم |
شعله آبی | مس کلرید + کلرات پتاسیم |
دود سفید | کلرات پتاسیم + رزین یا گوگرد |
انفجار سریع (فلش پودر) | پودر آلومینیوم + کلرات پتاسیم یا پرکلرات پتاسیم |
دود رنگی | نیترات پتاسیم + لاکتوز + رنگدانههای آلی و معدنی |
نکات ایمنی:
- بسیاری از مواد آتشبازی به شدت حساس به ضربه، اصطکاک و حرارت هستند.
- ترکیباتی مانند کلرات پتاسیم با مواد آلی یا گوگرد بسیار ناپایدارند.
- ذخیرهسازی مواد باید در محیط خشک و خنک انجام شود.
ساختار معمول مواد آتشبازی:
مواد آتشبازی معمولاً در قالب گلولهها (Pellets) یا استوانهها طراحی میشوند و شامل چندین لایه با ترکیبات مختلف هستند. هر لایه برای تولید اثر خاصی طراحی شده است، مثلاً:
- لایه بیرونی: حاوی جرقهزاها یا دودزاها.
- لایه داخلی: مواد انفجاری یا رنگزا.
اگر نیاز به توضیح بیشتری در مورد یک ترکیب خاص یا اثر آتشبازی دارید، بگویید!