مقایسهٔ طیفی نیترات، کلرات و پرکلرات‌ها

چرا نوع اکسیدکننده تعیین می‌کند «چه نوری» دیده می‌شود؟

در پیروتکنیک، رنگی که چشم می‌بیند حاصلِ جمعِ دو مؤلفهٔ نوری است:

1. تابش خطی (Line Emission) از یون‌ها/اتم‌های رنگ‌زا
2. تابش پیوسته (Continuum Radiation) ناشی از ذرات داغ، پلاسما و شعلهٔ بیش‌ازحد

اکسیدکننده‌ها با کنترل دمای شعله، سرعت آزادسازی اکسیژن و محصولات جانبی، سهم هر یک از این دو مؤلفه را تغییر می‌دهند. همین‌جاست که تفاوت‌های طیفی نیترات‌ها، کلرات‌ها و پرکلرات‌ها معنا پیدا می‌کند.

1) نیترات‌ها (Nitrates): طیف نرم و کم‌نویز

رفتار طیفی

• تابش پیوسته کم → نور سفید مزاحم حداقلی
• غلبهٔ تابش خطی ملایم → رنگ‌ها نرم و طبیعی
• دمای شعله پایین‌تر → حفظ بهتر برخی خطوط طیفی حساس

پیامدهای بصری

• رنگ‌ها ملایم، کمتر درخشان اما «تمیز» دیده می‌شوند
• برای افکت‌های غیرپرنور، دودزاها و جلوه‌های سینمایی مناسب‌ترند

محدودیت طیفی

• شدت نور کمتر → رنگ‌ها ممکن است از فاصلهٔ زیاد کم‌جان به‌نظر برسند
• برای رنگ‌های نیازمند انرژی بالا (برخی قرمزها/سبزهای بسیار درخشان) مناسب نیستند

جمع‌بندی: نیترات‌ها طیف آرام و کم‌نویز می‌دهند؛ کیفیت رنگ خوب است، درخشش محدود.

2) کلرات‌ها (Chlorates): طیف پرانرژی با نویز سفید

رفتار طیفی

• تابش پیوسته زیاد به‌علت دمای شعله بالا
• آزادسازی سریع اکسیژن → افزایش نور سفید زمینه
• خطوط طیفی رنگ‌زا ممکن است «شسته» شوند

پیامدهای بصری

• نور بسیار روشن و چشمگیر
• رنگ‌ها گاهی به سمت سفید/زردی میل می‌کنند
• در برخی رنگ‌ها (خصوصاً حساس‌ها) خلوص کاهش می‌یابد

محدودیت طیفی

• کاهش خلوص رنگ به‌دلیل غلبهٔ تابش پیوسته
• پایداری طیفی کمتر برای رنگ‌های ظریف (به‌ویژه آبی)

جمع‌بندی: کلرات‌ها طیف بسیار پرنور اما پرنویز دارند؛ درخشش بالا، خلوص کمتر.

3) پرکلرات‌ها (Perchlorates): تعادل طیفی ایده‌آل

رفتار طیفی

• تابش پیوسته کنترل‌شده
• شعلهٔ تمیز و پایدار → برجسته شدن خطوط طیفی رنگ‌زا
• آزادسازی اکسیژن آهسته‌تر و یکنواخت‌تر

پیامدهای بصری

• رنگ‌ها شفاف، خالص و پایدار دیده می‌شوند
• کمترین «شستگی سفید» در میان سه گروه
• بهترین بستر برای رنگ‌های دشوار (خصوصاً آبی و بنفش)

مزیت طیفی کلیدی

• نسبت به نیترات‌ها: درخشش بیشتر
• نسبت به کلرات‌ها: نویز سفید کمتر

جمع‌بندی: پرکلرات‌ها بهترین تعادل میان شدت نور و خلوص رنگ را فراهم می‌کنند.

4) مقایسهٔ مستقیم طیفی (خلاصه)

5) اثر طیفی بر رنگ‌های شاخص (تحلیلی)

• آبی (Cu):
  • نیترات → کم‌نور
  • کلرات → سفید/فیروزه‌ای
  • پرکلرات → آبی خالص و پایدار
• قرمز (Sr):
  • نیترات → ملایم
  • کلرات → بسیار روشن اما گاهی متمایل به سفید
  • پرکلرات → قرمز شفاف
• سبز (Ba):
  • نیترات → سبز کدر
  • کلرات → روشن ولی ناپایدار
  • پرکلرات → سبز لیزری

6) نتیجه‌گیری نهایی

از منظر طیفی:

• نیترات‌ها = کم‌نویز، کم‌نور، طبیعی
• کلرات‌ها = پرنور، پرنویز، کاهش خلوص
• پرکلرات‌ها = تعادل بهینه، رنگ‌های خالص و پایدار

در پیروتکنیک مدرن، «بهترین رنگ» نه پرنورترین است و نه کم‌نورترین،
بلکه شفاف‌ترین و پایدارترین—و اینجاست که پرکلرات‌ها برتری دارند.