لطفا چند لحظه صبر نمائید

ترکیب دقیق باروت دوبازده (double-base propellant)

عالی! حالا بپردازیم به ترکیب دقیق باروت دوبازده (Double-Base Propellant) که از پیشرفته‌ترین انواع پیشرانه‌ها در مهمات مدرن است.


💥 باروت دوبازده چیست؟

باروت دوبازده به ترکیبی گفته می‌شود که دو ماده پرانرژی اصلی دارد:

  1. نیتروسلولز (Nitrocellulose) – به‌عنوان پایه و ماده ساختاری
  2. نیتروگلیسیرین (Nitroglycerin) – به‌عنوان افزایش‌دهنده انرژی و سرعت احتراق

این دو ترکیب، پیشرانه‌ای بسیار قدرتمند، یکنواخت، و کم‌دود تولید می‌کنند.


⚗️ ترکیب دقیق (به‌طور معمول):

مادهدرصد تقریبی وزنینقش
نیتروسلولز (NC)50–65%پایه ساختاری، تولید گاز
نیتروگلیسیرین (NG)30–45%افزایش‌دهنده انرژی و دمای احتراق
دی‌بوتیل‌فتالات (DBP) یا سایر نرم‌کننده‌ها2–10%انعطاف‌پذیری و کاهش حساسیت
استابیلایزرها (مثل دی‌فنیل‌آمین - DPA)0.5–2%جلوگیری از تجزیه خودبخودی NG یا NC
سایر افزودنی‌ها (کربن، رنگ، روان‌کننده‌ها)مقادیر جزئیتنظیم ویژگی‌های سوختن یا ظاهر

📌 چرا از دو ماده استفاده می‌شود؟

  • نیتروسلولز ماده‌ای پایدار و قابل قالب‌گیری است ولی انرژی‌اش نسبتاً پایین‌تر است.
  • نیتروگلیسیرین بسیار پرانرژی است ولی بسیار حساس و خطرناک. ترکیب آن با NC باعث کنترل‌پذیرتر شدن می‌شود.
  • این ترکیب باعث می‌شود که:
    • انرژی احتراق نسبت به باروت تک‌بازده (single-base) بالاتر باشد،
    • سرعت سوختن قابل تنظیم باشد (با تغییر نسبت‌ها)،
    • در فضاهای کوچک‌تر (مثل فشنگ تفنگ) رانش بیشتری تولید شود.

🧪 شکل‌های مختلف باروت دوبازده:

  • پودر گلوله‌ای (ball powder)
  • پودر رشته‌ای یا لوله‌ای (extruded powder)
  • پودر صفحه‌ای (flake powder)
    هر کدام برای کاربرد خاصی طراحی می‌شود (مثلاً برای تپانچه یا تفنگ بلند).

🛠️ کاربردها:

کاربردتوضیح
فشنگ‌های جنگی و شکاری مدرنمثل 5.56×45mm NATO، 7.62×39mm AK
پیشران راکت‌های کوچکبه دلیل انرژی بالا و کنترل‌پذیری سوختن
مهمات سنگین‌تر (توپخانه، تانک)در برخی فرمول‌ها از ترکیبات چندبازه (triple-base) استفاده می‌شود

⚠️ نکات ایمنی ویژه:

  • نیتروگلیسیرین حساس به ضربه، حرارت و اصطکاک است.
  • ترکیبات دارای NG باید با استابیلایزرهایی مانند DPA محافظت شوند.
  • نگهداری در دمای کنترل‌شده و رطوبت کم بسیار حیاتی است.

 حالا که با ترکیب کلی باروت دوبازده آشنا شدیم، بیایید به جزئیات ترکیب پیشرانه‌های واقعی در مهمات نظامی مدرن مانند M193 و M855 بپردازیم.


🔍 ترکیب پیشرانه در مهمات M193 (5.56×45mm NATO)

مهمات M193 که استاندارد اولیه ناتو برای سلاح‌های 5.56 میلی‌متری بود، از پیشرانه‌ای با ترکیب دوبازده استفاده می‌کند. این پیشرانه معمولاً شامل نیتروسلولز و نیتروگلیسیرین است. در برخی منابع، ترکیب دقیق این پیشرانه به صورت زیر ذکر شده است:

  • نیتروسلولز (NC): حدود 50–60%
  • نیتروگلیسیرین (NG): حدود 30–40%
  • استابیلایزرها (مانند دی‌فنیل‌آمین - DPA): حدود 1–2%
  • افزودنی‌ها: برای تنظیم نرخ سوختن و ویژگی‌های دیگر(ResearchGate)

این ترکیب باعث می‌شود که پیشرانه M193 انرژی بالایی تولید کرده و در عین حال دود کمی ایجاد کند.


🔍 ترکیب پیشرانه در مهمات M855 (5.56×45mm NATO)

مهمات M855 که نسخه بهبود یافته M193 است، از پیشرانه‌ای مشابه با ترکیب دوبازده استفاده می‌کند. ترکیب دقیق این پیشرانه به صورت عمومی منتشر نشده است، اما می‌توان فرض کرد که مشابه با M193 باشد.


🧪 تفاوت‌های کلیدی بین M193 و M855

ویژگیM193M855
وزن گلوله55 grain (3.56 g)62 grain (4.02 g)
سرعت دهانهحدود 920–990 m/sحدود 920 m/s
نوع هسته گلولهسربیسربی با نوک فولادی
برد موثرحدود 300 مترحدود 550 متر
دقتحداکثر 120 mm در 300 مترحداکثر 250 mm در 550 متر

مهمات M855 با افزایش وزن گلوله و استفاده از نوک فولادی، نفوذ بیشتری در اهداف سخت‌تر مانند زره‌ها دارد.