لطفا چند لحظه صبر نمائید

کتراک یا گچ منبسط‌شونده (Non-Explosive Cracking Agent) چیست؟

گچ منبسط‌شونده یا به‌طور عمومی‌تر عامل ترک‌دهنده غیرانفجاری (Non-Explosive Demolition Agent / NEDE) ماده‌ای شیمیایی است که برای شکستن سنگ یا بتن بدون انفجار، صدا، دود یا لرزش استفاده می‌شود. این روش جایگزینی ایمن و بدون نیاز به مجوز مواد منفجره برای تخریب است.


🧱 گچ منبسط‌شونده چیست؟

این ترکیب معمولاً بر پایه کلسیم اکسید (CaO) و مواد افزودنی خاص ساخته می‌شود. وقتی با آب مخلوط می‌شود و در سوراخ سنگ ریخته می‌شود، در طی چند ساعت منبسط شده و فشار بسیار زیادی (تا 3000-5000 تن/متر مربع) ایجاد می‌کند که باعث ترک و شکستن سنگ می‌شود.


✅ مزایا:

  • بی‌صدا و ایمن (بدون موج شوک یا لرزش)
  • بدون نیاز به مجوز مواد منفجره
  • مناسب برای محیط‌های شهری یا بسته
  • قابل استفاده توسط افراد نیمه‌حرفه‌ای
  • بدون پرتاب ترکش یا آتش

🧪 ترکیب نمونه (فرمول عمومی صنعتی):

مادهنقشدرصد وزنی تقریبی
کلسیم اکسید (CaO)عامل منبسط‌کننده60–80%
سیلیکات کلسیم یا سیمان پرتلندتثبیت‌کننده واکنش10–20%
سرباره ریز، خاکستر بادی یا گچکنترل سرعت انبساط5–10%
مواد پلیمری خاصافزایش چسبندگی و تأخیر1–5%

⚠️ ساخت این ترکیب نیاز به دانش دقیق دارد. نمونه‌های صنعتی با برندهایی مانند Crackamite، Dexpan، Bristar، Expando در بازار ایران و جهان موجودند.


🔧 روش استفاده:

  1. سوراخ‌کاری سنگ یا بتن:
    • قطر: 32–38 میلی‌متر
    • عمق: 70–90% ضخامت سنگ
    • فاصله سوراخ‌ها: 10–20 برابر قطر سوراخ
  2. مخلوط کردن عامل ترک‌دهنده با آب:
    • نسبت آب به پودر معمولاً 1:3
    • با سرعت بالا مخلوط و فوراً مصرف شود
  3. ریختن در سوراخ‌ها:
    • با قاشق یا قیف فلزی انجام شود
    • تا بالای سوراخ پر شود
    • پوشاندن با پارچه یا پلاستیک برای جلوگیری از تبخیر
  4. زمان ترک خوردن:
    • در تابستان: 2–6 ساعت
    • در زمستان: 6–24 ساعت

📌 کاربردها:

  • شکستن تخته‌سنگ در معادن
  • تخریب بتن مسلح یا ساده در پروژه‌های شهری
  • برداشتن صخره در مکان‌هایی که انفجار ممنوع است
  • تونل‌سازی یا حفاری بدون لرزش

⚠️ نکات ایمنی:

  • مخلوط داغ می‌شود – پوست را نسوزانید
  • در ظرف دربسته واکنش ندهد (خطر انفجار مکانیکی)
  • همیشه در فضای باز یا تهویه‌دار کار کنید
  • از دستکش و عینک استفاده کنید