انواع نارنجک های دودزا و روش های ساخت آن

نارنجک‌های دودزا به طور کلی به عنوان ابزارهایی برای ایجاد دود غلیظ به کار می‌روند که عمدتاً در ارتش، ماموریت‌های نجات، و ورزش‌های هوایی مورد استفاده قرار می‌گیرند. این نارنجک‌ها به دو دسته کلی تقسیم می‌شوند:

نارنجک‌های دودزا نظامی:
نارنجک‌های دودزای نظامی ابزارهایی هستند که در عملیات‌های نظامی برای ایجاد دود غلیظ با هدف‌های مختلف مورد استفاده قرار می‌گیرند. این نارنجک‌ها به دلیل کاربردهای استراتژیک، یکی از ابزارهای مهم در میدان نبرد محسوب می‌شوند. کاربردهای اصلی نارنجک‌های دودزا در نظام عبارتند از:

1. **پنهان‌سازی (Concealment):**  
  دود تولید شده توسط این نارنجک‌ها می‌تواند میدان دید دشمن را محدود کند و به نیروهای خودی اجازه دهد تا حرکت کنند، عقب‌نشینی نمایند یا موقعیت‌های جدیدی اشغال کنند بدون اینکه دیده شوند.

2. **علامت‌گذاری (Signaling):**  
  از نارنجک‌های دودزا برای ارسال سیگنال‌های بصری در میدان نبرد استفاده می‌شود. رنگ‌های مختلف دود، معانی متفاوتی دارند و برای هماهنگی نیروها، درخواست پشتیبانی یا مشخص کردن موقعیت‌ها به کار می‌روند.

3. **کنترل جمعیت:**  
  در برخی عملیات‌های ضد شورش یا کنترل جمعیت، از نارنجک‌های دودزا برای ایجاد دود غلیظ استفاده می‌شود که دید معترضان را محدود کند.

### انواع نارنجک‌های دودزا نظامی:

1. **نارنجک دودزای M18:**
  این نارنجک یکی از معروف‌ترین نمونه‌های دودزا در ارتش ایالات متحده است که در طی جنگ جهانی دوم معرفی شد. نارنجک M18 قادر به تولید دود غلیظ در رنگ‌های مختلف (سفید، قرمز، زرد، سبز، بنفش) است که برای سیگنال‌دهی و پنهان‌سازی استفاده می‌شود. مدت زمان دوددهی این نارنجک حدود 50 تا 90 ثانیه است.

2. **نارنجک دودزای M83:**
  این نارنجک برای پنهان‌سازی طراحی شده و دود سفید غلیظ تولید می‌کند. مدت زمان دوددهی آن نیز حدود 20 تا 30 ثانیه است و برای ایجاد سریع یک پوشش دود در محیط‌های مختلف به کار می‌رود.

3. **نارنجک دودزای L83A1:**
  این نارنجک توسط ارتش بریتانیا استفاده می‌شود و دود سفید غلیظی تولید می‌کند که برای پنهان‌سازی نیروها و تجهیزات در میدان نبرد مناسب است.

### ترکیبات شیمیایی نارنجک‌های دودزا:
این نارنجک‌ها از مواد شیمیایی خاصی برای تولید دود استفاده می‌کنند. برخی از این مواد عبارتند از:
- **پتاسیم کلرات (Potassium Chlorate):** عامل اکسنده.
- **لاکتوز یا شکر:** سوخت که با اکسنده واکنش داده و دود تولید می‌کند.
- **رنگ‌دهنده‌های آلی:** برای تولید دود رنگی در نارنجک‌های سیگنال‌دهی.

### عملکرد و استفاده:
زمانی که پین نارنجک کشیده می‌شود، ماده شیمیایی درون نارنجک به سرعت مشتعل می‌شود و تولید دود می‌کند. این دود غلیظ می‌تواند به سرعت در فضا پخش شده و منطقه وسیعی را پوشش دهد. نارنجک‌های دودزا به دلیل نوع ترکیبات شیمیایی خود، دود با تراکم بالا و پایداری مناسب تولید می‌کنند که در شرایط مختلف جوی موثر است.

نارنجک‌های دودزای نظامی با توجه به کاربرد گسترده و اهمیت استراتژیک‌شان، بخشی حیاتی از تجهیزات نیروهای مسلح در سراسر جهان هستند.

نارنجک‌های دودزا غیرنظامی (ورزشی و تفریحی)
نارنجک‌های دودزای غیرنظامی معمولاً برای اهداف تفریحی، ورزشی، فیلم‌سازی و استفاده در مراسم‌ها یا موقعیت‌های مشابه به کار می‌روند. برخلاف نارنجک‌های نظامی که تمرکز بیشتری بر روی کارایی و تولید دود غلیظ برای استتار و پنهان‌سازی دارند، نارنجک‌های دودزای غیرنظامی بیشتر بر ایمنی، سهولت استفاده و تولید دود رنگی جذاب تمرکز دارند.

### کاربردهای نارنجک‌های دودزای غیرنظامی:

1. **ورزش‌های هوایی و پینت‌بال:**
  در ورزش‌هایی مانند پینت‌بال یا ایرسافت، از نارنجک‌های دودزا برای ایجاد شرایط خاص، پنهان کردن حرکات یا افزودن جذابیت به بازی استفاده می‌شود. این نارنجک‌ها اغلب دود رنگی تولید می‌کنند تا به بازی جلوه بصری بیشتری بدهند.

2. **فیلم‌سازی و عکاسی:**
  در صنعت فیلم‌سازی و عکاسی، از نارنجک‌های دودزا برای خلق جلوه‌های بصری خاص و ایجاد فضاهای مه‌آلود یا رنگی استفاده می‌شود. به ویژه در عکاسی خلاقانه، استفاده از دود رنگی به عنوان پس‌زمینه یا جلوه بصری بسیار رایج است.

3. **مراسم‌ها و جشن‌ها:**
  نارنجک‌های دودزای رنگی در جشن‌ها، کنسرت‌ها و مراسم‌های عمومی برای ایجاد جلوه‌های بصری خاص استفاده می‌شوند. دود رنگی غلیظ که در محیط پخش می‌شود، جلوه‌های جذاب و چشمگیری ایجاد می‌کند.

4. **آموزش و تمرینات:**
  از نارنجک‌های دودزا در تمرینات و آموزش‌های امداد و نجات، آتش‌نشانی و حتی کلاس‌های آموزشی استفاده می‌شود تا شرایط خاص و واقعی‌تری شبیه‌سازی شود.

### انواع نارنجک‌های دودزای غیرنظامی:

1. **نارنجک‌های دودزای دستی:**
  این نوع نارنجک‌ها بیشتر در پینت‌بال و ایرسافت استفاده می‌شوند و به راحتی در دست قابل حمل هستند. برای استفاده، کاربر معمولاً پین را می‌کشد یا فتیله را روشن می‌کند و سپس نارنجک دودزا را پرتاب می‌کند. این نارنجک‌ها دود را برای مدت کوتاهی (حدود 30 تا 90 ثانیه) منتشر می‌کنند.

2. **نارنجک‌های دودزای کنسرتی و تفریحی:**
  این نارنجک‌ها به طور خاص برای ایجاد جلوه‌های بصری در جشن‌ها و کنسرت‌ها طراحی شده‌اند و اغلب دارای رنگ‌های متنوع و جذابی هستند. این نارنجک‌ها به گونه‌ای طراحی شده‌اند که کمترین خطر را برای افراد حاضر در محیط داشته باشند.

3. **دستگاه‌های تولید دود الکتریکی:**
  در مواردی که ایمنی بیشتری مدنظر باشد، از دستگاه‌های الکتریکی که به جای مواد شیمیایی از مکانیزم‌های گرمایشی استفاده می‌کنند، برای تولید دود استفاده می‌شود. این دستگاه‌ها دود رنگی تولید می‌کنند و هیچ گونه خطر انفجار یا سوختگی ندارند.

### مواد تشکیل‌دهنده نارنجک‌های دودزای غیرنظامی:
این نارنجک‌ها از ترکیبات شیمیایی ساده‌تر و ایمن‌تری نسبت به نمونه‌های نظامی ساخته می‌شوند:
- **پتاسیم نیترات و سوخت (مثل شکر):** برای ایجاد دود.
- **رنگ‌دهنده‌های غذایی یا آلی:** برای ایجاد رنگ‌های جذاب.
- **مواد احتراقی با دمای پایین:** برای اطمینان از ایمنی بیشتر.

همچنین، در بسیاری از کشورها، استفاده از نارنجک‌های دودزا تابع مقررات خاصی است و برخی از انواع آن‌ها ممکن است نیاز به مجوز داشته باشند. از این رو، پیش از خرید یا استفاده از آن‌ها باید قوانین محلی را بررسی کرد.

نارنجک‌های دودزای غیرنظامی به دلیل تنوع رنگ، کاربردهای مختلف و ایمنی نسبی، محبوبیت بالایی دارند و در محیط‌های گوناگون از آن‌ها استفاده می‌شود.

### مواد تشکیل‌دهنده نارنجک‌های دودزا:
مواد اصلی که در ساخت این نارنجک‌ها به کار می‌روند شامل موارد زیر است:
- **پتاسیم نیترات (KNO3):** به عنوان عامل اکسنده.
- **شکر یا سوخت‌های دیگر:** به عنوان ماده سوختنی.
- **رنگ‌دهنده‌های شیمیایی:** برای تولید دود رنگی.

### روش ساخت نارنجک دودزا (کاربرد آموزشی و تفریحی):
ساخت این نوع نارنجک در خانه می‌تواند خطرناک باشد و نیازمند دقت بالا است. در اینجا یک فرایند کلی و ساده برای ساخت نارنجک دودزا توضیح داده می‌شود، اما به دلیل خطرات شیمیایی و ایمنی، توصیه می‌شود که افراد غیرمتخصص به هیچ وجه به ساخت این مواد نپردازند.

1. **مواد اولیه:**
  - پتاسیم نیترات (60 گرم)
  - شکر (40 گرم)
  - جوهر رنگ (در صورت نیاز به دود رنگی)
  - رول‌های مقوایی (برای بدنه نارنجک)
  - فتیله

مراحل ساخت
  1. پتاسیم نیترات و شکر را به طور دقیق وزن کرده و در یک ظرف مقاوم به حرارت به آرامی حرارت دهید تا مواد ذوب شوند و به خوبی مخلوط گردند. مراقب باشید که حرارت زیاد نباشد زیرا ممکن است ماده به سرعت آتش بگیرد.
  2. پس از مخلوط شدن، ماده را داخل رول مقوایی بریزید و فتیله را در مرکز آن قرار دهید.
  3. در صورت نیاز به دود رنگی، می‌توانید از جوهر رنگ‌های مختلف در حین مخلوط کردن مواد استفاده کنید.

3. **نکات ایمنی:**
  - این فعالیت‌ها باید در فضای باز و با تجهیزات ایمنی (دستکش، عینک) انجام شوند.
  - هرگونه استفاده نادرست یا عدم رعایت نکات ایمنی می‌تواند منجر به آسیب‌های جدی شود.

### هشدار:
ساخت و استفاده از مواد انفجاری یا شیمیایی خطرناک بدون مجوز و دانش کافی، می‌تواند به آسیب‌های جدی و حتی مرگ منجر شود. این اطلاعات صرفاً برای آگاهی علمی ارائه شده است و توصیه می‌شود هرگز به این فعالیت‌ها بدون مجوز قانونی و آموزش کافی اقدام نکنید.